ملات ها و بتن ها

در این بخش ابتدا باختصار در مورد نحوه تهیه چند نوع ملات مورد مصرف برای زیرسازی کف هایی که محل تردد عابر پیاده هستند و همین طور برای روسازی های بلوکی و کف فرش هایی که محل ترافیک وسایل نقلیه می باشند بحث شده و سپس بتن مورد استفاده برای روسازی و انواع آن مورد بررسی قرار می گیرد.
ملات و بتن مهمترین اجزای اصلی به کار رفته در صنعت ساختمان می باشد. بتن ب طور کلی مخلوطی است از مصالح سیمانی به همراه مصالح سنگی با قطر بزرگتر از 5mm در حالی که ملات مخلوطیست از سیمان با مصالح سنگی که اندازه آنها کوچکتر از 5mm هستند.
می توان گفت رومیان باستان بتن های ابتدایی و در عین حال بسیار خوبی ساختند که از مخلوط خاکستر آتشفشانی که منشای آن دامنه های پوزلانی کوه آتشفشانی وسویوس واقع در جنوب غربی ایتالیا و آهک شکفته بود تشکیل می شد و به این خاطر به سیمان پوزلانی معروف گشت. تکنولوژی سیمان حتی به قبل از این تاریخ و در زمان یونانیان باستان و تمدن بین النهرین (بین رود دجله و فرات) باز می گردد.
ولیکن این رومی ها بودند که بتن هایی ساختند که در پر کردن دیوارها، کف سازی سفالی سیمانی و حتی در ساختمان پانته آن از آن استفاده کردند، که هنوز پابرجا می باشد و گواهی بر مهارت و هنر آن دوران است.
با این وجود، ثبت انحصاری این ماده به نام سیمان پرتلند توسط جوزف آسپدین در شهر لیدز در انگلستان در سال 1824 صورت گرفت که منجر به گسترش کاربرد بتن ها و ملات های خوب و با مقاومت بالا گردید که امروز در سراسر جهان استفاده می شود. علت نامگذاری آن به سیمان پرتلند شباهت ظاهری آن به سنگ ساختمانی معروف پرتلند بیل در شهرک دورست می باشد، این سیمان از حرارت دادن دوغاب آهک یا پودر آهک با رس در کوره ساخته می شود سپس کلینکر به دست آمده را با آسیاب کردن به پودر ریزدانه تبدیل کرده و به آن گچ اضافه می کنند.

در این قسمت جزییات ملات های معمولی که می توان در کف سازی یا در دیگر کارهای روزمره ساختمانی به کار برد، و همچنین ملات گرانولیتی که برای تعمیرات بتن و همینطور ملات مورد استفاده در منهول ها، ملات پرکننده گوشه های نامنظم، یا ملات مورد استفاده برای شمشه کشی روی کف موجود توضیح داده می شود.

ملات ها

ملات ها به منظورهای مختلفی در صنعت ساختمان سازی به کار می روند که شامل آجرچینی، بسترسازی قطعات کوچک بتنی و پرکردن درز انواع روسازی های معین می باشد. در اینجا در مورد ملات هایی که بیشتر رایج می باشند صحبت می شود.

اثر سوختگی سیمان روی دست

نکات ایمنی

باید توجه داشت که سیمان تر می تواند به پوست یا چشم صدمه برساند. همواره قبل از شروع کار از دستکش استفاده کنید. از تماس سیمان با چشم یا پوست به صورت مستقیم خودداری کنید.

 در صورت تماس سیمان یا مصالح با پایه سیمانی با پوست بلافاصله محل را با آب بشویید. اگر سیمان برای مدت طولانی روی پوست باقی بماند، ممکن است دچار سوختگی سیمان شوید، که هر چند مهلک
نمی باشد ولی دردناک است.

ملات معمولی

ملاتهای معمولی در بسیاری از کارهای ساختمانی مانند کف فرش ها، آجرچینی و کفسازی های صلب بلوکی و امور تعمیرات به طور روزمره به کار برده می شوند.

ملات هایی که در آجرچینی به کار می روند به پنج تیپ تقسیم می شوند، از دسته I که قوی ترین است تا دسته V که ضعیف ترین ملات محسوب می گردد.

در اینجا سه نوع مخلوط تیپ نشان داده شده است :

• ماسه و آهک به علاوه سیمان (آهک به عنوان روان کننده عمل می کند)
• ماسه به علاوه سیمان بنایی (سیمان بنایی دارای روان کننده است)
• ماسه و سیمان به علاوه روان کننده – این ملات بیشتر برای روسازی به کار می رود.

1 واحد سیمان + 4 واحد ماسه ساختمانی

همچنان که ملاحظه می شود، ملات ماسه سیمان تیپ II با نسبت مخلوط 4 واحد ماسه ساختمانی (ماسه نرم) و 1 واحد سیمان پرتلند معمولی مناسب ترین می باشد. این نسبت را می توان به 3 قسمت ماسه و 1 قسمت سیمان برای سطوحی که زیر بار ترافیک سنگین هستند کاهش داد، ولیکن برای اکثر روسازی ها نسبت مخلوط 4:1 کاملاً مناسب است.

مخلوط کردن ملات

ماسه و سیمان باید قبل از اضافه کردن آب به صورت دستی یا توسط میکسر کاملاً با یکدیگر مخلوط شوند. از استفاده از آب کثیف یا آب حوضچه یا برکه خودداری کنید زیرا ممکن است به مقاومت نهایی ملات زیان وارد کند. همین طور از به کار بردن مایعات محتوی شکر مانند نوشابه های غیرالکلی خودداری کنید زیرا حتی مقادیر کم این مواد به صورت جدی به قابلیت گیرش سیمان صدمه وارد می کند. به هنگام مخلوط کردن دستی، ماسه و سیمان را در روی سطحی که آماده کرده ایم یا در داخل فرقون به شکل کپه روی هم ریخته و آنقدر بهم زده و زیرورو کرده تا کاملاً با یکدیگر مخلوط شوند. رنگ مخلوط خشک همزمان با پخش سیمان تغییر خواهد کرد. سیمان به شکل لایه ای یا رگه ای نباید دیده شود و همین طور ماسه خالص یا سیمان خالص به صورت توده بهم چسبیده نباید وجود داشته باشد.

پس از آنکه اجزای خشک مخلوط شدند، آب به آن افزوده می شود. در صورتی که از ماده افزودنی استفاده می شود، مانند روان کننده یا ضد یخ، آنها را معمولاً به آب اضافه می کنند، سپس این آب به مخلوط خشک افزوده می شود. یک گودال در وسط مخلوط کپه شده ایجاد کرده، آب را به مخلوط اضافه کرده و از کناره های داخلی گود روی آن مخلوط ریخته و بهم زنید. بتدریج آب بیشتری روی مخلوط ریخته و مجدداً بهم زنید و اینکا را ادامه دهید تا زمانی که چسبندگی لازم بین مصالح به وجود آید. ملات ساخته شده نباید بیش از حد مرطوب باشد به طوری که خمیر حاصله کاملاً روان باشد و نباید بیش از حد خشک باشد به طوری که کار کردن با آن امکان پذیر نباشد.

اگر از یک دستگاه مخلوط کن مکانیکی استفاده می شود، به ترتیب مصالح خشک را به آن اضافه کنید، برای نمونه، پس از ریختن 4 قسمت ماسه، یک قسمت سیمان ریخته و به همین روال ادامه داده تا زمانی که مقدار لازم مخلوط داخل میکسر ریخته شده باشد. در این حالت عمل مخلوط شدن مصالح بهتر صورت می گیرد تا اینکه مثلاً ابتدا 20 قسمت ماسه ریخته و بعد 5 قسمت سیمان ریخته و با هم مخلوط شوند. پس از آنکه مخلوط خشک کاملاً با یکدیگر مخلوط شدند آب به تدریج به داخل میکسر در حال دوران اضافه می شود تا زمانی که چسبندگی لازم به دست آید.

وقتی که مصالح مخلوط به درستی مخلوط شدند، سفتی ملات باید به قدری باشد که روی بیلچه یا ماله به شکل یک توده نوک تیز باقی بماند، در عین حال در صورت لزوم باید به راحتی پخش شود. یک روش رایج برای تست مناسب بودن ملات شیار انداختن روی آن با لبه ماله می باشد. اگر ملات خیلی سفت باشد، لبه شیار فرو می ریزد؛ اگر ملات خیلی تر باشد خود شیار بسته می شود؛ اما اگر شیار سالم باقی بماند ملات ساخته شده مطلوب و مناسب است.

ملات برای بندکشی های پهن

2 واحد ماسه ساختمانی (نرم) + 2 واحد ماسه سنگریزه (درشت) + 1 واحد سیمان

برای درزهای پهن در روسازی یا سنگ کاری به صورت سنگ فرش کف یا دیوار چینی در اکثر موارد کاربرد ملات زبرتر ارجح می باشد. در این حالت نیمی از ماسه نرم ساختمانی را با ماسه درشت زبر جایگزین کنید. احتمالاً متوجه می شوید که ملات زبر به آب کمتری برای رسیدن به چسبندگی لازم در مقایسه با ملات مورد استفاده در آجر چینی احتیاج دارد.