قالب بندی بتن چیست

نویسنده : کلینیک بتن ایران
تاریخ ثبت : 12 تیر ، 1397

قالب بندی بتن

محل بتن ریزی می بایست ابتدا قالب بندی شود، تا بتن قبل از سخت شدن در محل مورد نظر باقی مانده و شکل خود را حفظ کند. در دالهای بتنی، بتن تازه ریخته شده را می توان به کمک دیوارها، جداول پیاده رو یا با استفاده از قالب موقت در وضعیت موجود نگه داشت. در سازه های قائم، اجرای قالب پیچیده تر است و مستلزم استفاده از قالب بند حرفه ای یا نجار قالب بند برای نصب و اجرا می باشد. اجرای دالهای روی زمین سهل ترند و فقط به یک قالب بندی ساده احتیاج دارند.

دو نوع اصلی قالب بندی برای بتن ریزی دالهای روی زمین بکار می رود : قالب فولادی جاده و قالب بندی چوبی .قالب راه  

استفاده از قالب فولادی برای روسازی راه در کارگاه ها در بین پیمانکاران حرفه ای رایج می باشد زیرا بادوام و سخت بوده و می توان برای چند بار مورد استفاده قرار داد و در واقع نشکن می باشد؛ نصب آن نیاز به مهارت کمی دارد و قطعات آن ارزان قیمت است.

قالب راه شامل یک پروفیل ناودانی فولادی بطول معمولاً 3m و به ارتفاع 100,150 یا 200mm است، بهمراه سه براکت متصل به پشت قالب و یک زباله کشویی که امکان اتصال قطعات همجوار را به یکدیگر فراهم می سازد. قالبها را می توان روی هم گذاشت تا ارتفاع بتن ریزی افزایش یابد، ولیکن نباید بیشتر از دو قالب استفاده کرد و حداکثر ارتفاع قالب نیز، بعلت محدودیت مهاربندی با پینهای فولادی، نباید از 400mm بیشتر باشد.

قالب توسط پینهای قوی فولادی، معمولاً بطول 600mm که بین براکتها قرار گرفته و با چکش در داخل زمین کوبیده می شوند، در جای خود نگه داشته می شوند. راستای هر قطعه از قالب راه تنظیم و سپس بوسیله گوه سفت کننده در جای خود قفل و بست شده بگونه ای که پین فولادی را محکم گرفته و قالب جاده را در محل خود تثبیت می کند.

علاوه بر مقاطع صلب، پروفیلهای نرم که قابل خم شدن هستند نیز وجود دارند که برای ساخت قوسها و شعاع ها بکار می روند. این قالبها برای شعاع های 2m و بزرگتر مناسب می باشند، هر چند می توان تا شعاع های حدود 1m نیز بکار برد.روش معمول برای اجرای قالب راه هم امتداد کردن پروفیلها به کمک ریسمان یا دوربین نقشه برداری است و همچنین اطمینان از قائم بودن سطوح قالبها می باشد.

پینهای اتصال به زمین باید محکم به لایه زیراساس یا بستر میخکوب شده باشند و هیچ جابجایی بین پروفیلها وجود نداشته باشد. تراز بالای میخ ها باید پایین تر از بالای قالب راه باشد بطوری که شمشه ماله ها یا ابزار دیگر از روی دال بدون برخورد با مانعی عبور کنند.

قالب بندی چوبی بتن 

هر چند قالب راه انتخاب مناسبی برای اجرای دالهای ساده است، در بعضی مواقع که امکان مصرف آن وجود ندارد، از روشهای سنتی قالب بندی چوبی استفاده می شود. مهمترین حسن قالب چوبی نسبت به قالب فلزی ساخت آن در کارگاه است، آن را به هر شکلی و هر ارتفاعی می توان در آورد. ضمناً قالب بندی بتن چوبی روش معمول در ساخت کارهای بتنی قائم است، گر چه اکثراً با اعضای مهاربند فولادی بکار برده می شود.

آن قسمت از قالب که در تماس با بتن است بنام رویه قالب خوانده می شود، در حالیکه چوبهای پشت بند جمیعاً بنام مهاربند خوانده می شوند و شامل چهار تراشهای افقی و چهار تراشهای قائم هستند.

اندازه الوار بکار رفته برای مهاربندی بستگی به اندازه قالب دارد؛ در یک قالب به ارتفاع 300mm برای دال کف ممکن است از چوب چهارتراش 50x50mm برای پشت بندهای افقی وقائم آن استفاده شود، در حالی که برای یک قالب به ارتفاع 1m از چهار تراشهایی به ابعاد 100x50mm استفاده می شود. مهاربندها از چوبهای مستقیم و سالم تشکیل می شوند و همیشه انتهای آنها بسمت بیننده است تا بیشترین تکیه گاه ممکن را فراهم بکند.رویه قالب معمولاً از نوع تخته چندلا و به ضخامت 15mm یا 18mm است و انتخاب نوع مقاوم در برابر هوازدگی و جوش با توجه بشرایط بتن تر و شرایط جوی هوای آزاد ارجح می باشد. گاهی از فیبر نیز استفاده می شود، و یا آنکه در رویه خارجی آن پوشش MDF بکار برده می شود. در پروژه هایی که مقدار زیادی قالب چوبی بکار می رود، ممکن است از تخته با رویه ویژه استفاده شود، ولیکن همیشه امکان تهیه آن از چوب فروشی میسر نمی باشد و باید از قبل سفارش داده شود.

ساخت قالب چوبی یک حرفه تخصصی بشمار می آید و در سازه های قائم، مهاربندی می تواند بسیار پیچیده باشد، و نیاز به طراحی توسط مهندسین سازه دارد و استفاده از گوه ها برای تنظیم کردن و در یک راستا قرار دادن قطعات نیز بنوبه خود محتاج مهارت می باشد.

هر چند اجرای کار روی زمین نسبت به اجرای آن در ارتفاع دارای ریسک خطر کمتری است، معهذا بهتر است از مهاربندهای مایل برای نگهداری قالب دال بتنی روی زمین استفاده شود.

فاصله بین چهار تراشهای افقی و چهار تراشهای قائم بستگی به اندازه قالب دارد، ولی معمولاً 300-600mm است. چوبهای مهاربند، اگر بزرگتر از چهارتراش های افقی و قائم نباشند، عموماً یک اندازه هستند. در بعضی حالات، حایلهای فولادی قابل تنظیم به عنوان مهارهای افقی ممکن است استفاده شوند.

کلیه مهاربندها، معمولاً بوسیله میخ، محکم به قالب بسته می شوند، این حالت ساده ترین روش برای باز کردن قالبها پس از خاتمه عملیات می باشد. این چفت و بست ضروری است و مانع پیچش اعضای مهاربندی می گردد که تحت اثر فشار بتن تر و ابزار پرداختکاری شل می شوند.

میخ های چوبی زمینی باید تا عمق حداقل 450mm در زمین فرو شوند. در زمینهای نرم، ممکن است لازم باشد پشت میخ، صفحه پخش کننده بکار رود تا مانع از آن شود که در اثر وزن بتن روی زمین به عقب کشیده شود.

در روش دیگر، یک ورق تخت، معمولاً تخته انعطاف پذیر، بین میخ ها قرار داده تا توزیع بار بین شان یکنواخت تر صورت گیرد. سپس مهارهای افقی و مایل را به آن میخکوب می کنند.

با تخته چندلایی انعطاف پذیر می توان رویه قالب یا خم قالب را اجرا کرد. این نوع تخته بگونه ای خم
می شود که چوب شکسته نمی شود. برای این منظور به وسیله اره شکافهای کم عمقی (بعمق 2-6mm) در رو یا پشت تخته ایجاد کرده و سپس آن را به سازه مهاربندی از قبل ساخته شده میخ می کنند.

مواد کمکی غیر چسبیده

روی کلیه قالبها،اعم از فولادی یا چوبی می بایست قبل از بتن ریزی یک ماده ضد چسبندگی (روغن قالب بندی بتن) مالیده شود. هدف از بکار بردن این ماده جلوگیری از چسبیدن بتن به قالب و عدم نیاز به تیشه کاری در زمانیست که قالب بیرون کشیده می شود. بعلاوه، این مواد قالب را تمیز و بدون بتن نگه داشته بگونه ای که استفاده مجدد از آن را میسر می سازد.

تولیدات بسیاری در این زمینه در اختیار است که می توان به عنوان مواد ضد چسبندگی در قالب بکار برد، ولیکن متداولترین آن "روغن صابون" می باشد. این مایع را قبل از بتن ریزی روی قالب مالیده و صبر کنید تا خشک شود، در این حالت از خود یک پسماند صابونی یا مومی بجای می گذارد که هیچ نوع اثر مضری بر روی بتن ندارد. در جایی که پرداخت بتن مهم نیست، بعضی از پیمانکاران برای صرفه جویی از روغن موتور برای جلوگیری از چسبندگی بتن به قالب استفاده می کنند؛ که هر چند از لحاظ فنی ایرادی ندارد، ولیکن از نظر زیست محیطی چندان مطلوب نمی باشد و حتی المقدور باید اجتناب شود.

 قالب بندی بتن

6LejitwhAAAAANvn8APaMURvuVWIRBhNqoFP0e9r