ویبراسیون بتن و انواع آن

کیفیت بتن به عوامل مختلفی بستگی دارد که آسیب‌پذیرترین و بی‌دفاع‌ترین‌شان، نیروی انسانی است. نظارت و سرپرستی بر قسمت‌های مختلف در هنگام بتن‌ریزی، از مهم‌ترین اقداماتی است که در هر پروژه بایستی صورت پذیرد. سرپرست (سوپروایزر) یا ناظر بایستی به عوامل مختلفی هم‌چون نازک‌کاری بتن، کمیت بتن‌ریزی، آزمایش‌ها انجام شده بر روی بتن و ویژگی‌های مختلف آن نظارت داشته باشد. در کنار این‌ها، یکی دیگر از مراحل حیاتی، ویبراسیون بتن است که می‌تواند به اشکال مختلفی به مرحله‌ی اجرا برسد.

در گذشته، پس از مرحله‌ی بتن‌ریزی، برای متراکم کردن بتن از روش‌هایی هم چون کوبیدن روی آن استفاده می‌کردند. هدف از کوبیدن بتن، این بود که با ایجاد تراکم در آن، بتن به بالاترین حد چگالی خود برسد. البته این روش و تکنیک هم‌اکنون منسوخ شده است، این پروسه که متراکم کردن بتن نامیده می‌شود، امروز هم از مهم‌ترین مراحل بتن‌ریزی محسوب می‌شود.

امروزه بتن را به وسیله ویبراسیون یا همان لرزش متراکم می‌کنیم. مخلوط تازه‌ی بتن معمولاً حاوی حباب هوا به میزان 5 تا 20 درصد از حجم کل بتن است. میزان و اندازه‌ی حجمی این حباب‌های هوا با اسلامپ بتن رابطه‌ی عکس دارد؛ به این معنی که در بتن با اسلامپ کم‌تر، بیشتر است و بالعکس. در هنگام بتن‌ریزی، استفاده از ویبراتور (وسیله‌ای که با آن عملیات ویبراسیون یا لرزش بتن را انجام می‌دهیم) باعث می‌شود تا اصطکاک داخلی بین سنگدانه‌ها تا حد زیادی کاهش یابد و حرکت آن‌ها در کنار یکدیگر نرم‌تر و راحت‌تر انجام بشود. در واقع هدف از ویبراسیون بتن این است که بتن را به حالتی تبدیل کنیم که در آن، سنگدانه‌ها و دیگر مواد موجود در بتن، کم‌ترین فضای ممکن را اشغال کنند.

انواع و طبقه‌بندی ویبراتورها

ویبراتورهای داخلی

پراستفاده‌ ترین و قابل اتکا ترین ویبراتور در بین انواع مختلف آن، ویبراتورهای داخلی یا Internal Vibrators هستند. این ویبراتور دارای یک میله‌ی انعطاف پذیر و موتور است. عملکرد آن به این نحو است که میله را به بتن فرو می‌کنند و بعد میله به وسیله نیرویی که موتور به آن وارد می‌کند، شروع به لرزش می‌کند.

پایان ویبراسیون از وضع سطوح خارجی بتن مشخص می‌شود. سطح خارجی بتن نباید دارای شکل لانه زنبوری باشد. همچنین نباید ملات اضافی‌ای روی آن دیده شود. میله باید به آرامی و با سرعتی در حدود 80 میلی‌متر بر ثانیه از بتن خارج شود تا جای خالی آن به شکل مناسبی پر شود.

ویبراتورهای خارجی

از ویبراتورهای خارجی معمولاً برای بتن‌های پیش‌ساخته استفاده می‌شود و استفاده از آن‌ها خیلی گسترده نیست. همچنین در مواردی که شرایط و شکل بتن، اجازه‌ی استفاده از ویبراتورهای داخلی را به ما نمی‌دهد، از ویبراتورهای خارجی استفاده می‌کنیم.

ویبراتورهای سطحی

ویبراتورهای سطحی به وسیله‌ی صفحه‌ی تخت از سطوح خارجی بتن، بر آن لرزش وارد می‌کنند. در این روش، بتن از تمامی جهت در معرض لرزش قرار می‌گیرد و بتن رخصت افزایش حجم نیز ندارد. به همین دلیل در ویبراتورهای سطحی می‌توان از درجه‌های لرزش بسیار بالا استفاده کرد. از استفاده‌های معمول و پرتکراری که از ویبراسیون‌های سطحی می‌شود، متراکم کردن مکعب‌های بتنی برای آزمایش  و هم چنین استفاده از آن‌ها برای تراکم بتن در سطح اتوبان‌ها و یا جاده‌ها می‌باشد.